فسفر و اکسی اسیدهای آن
فسفر یکی از فعال‌ترین عناصر نافلز است
و در واکنش با هالیدها، انواع فلزات ، اکسیژن و برخی نافلزات دیگر ترکیبات
متنوعی ایجاد میکند. ترکیبات فسفر کاربردهای فراوانی در صنعت دارند و از آنها
برای تولید انواع کود شیمیایی ، مواد شوینده ، داروسازی و... استفاده می‌شود. فسفر معمولا
با اعداد اکسایش 3-، 3+ و 5+ در واکنش‌ها شرکت کرده و ترکیبات متنوعی ایجاد میکند.
فسفین
pH3 گازی بی‌رنگ و سمی است که از هیدرولیز یا از اثر فسفر سفید بر محلول‌های غلیظ قلیایی تهیه می‌شود. مولکول PH3 هرمی بوده و شبیهNH3 است اما برخلاف NH3در حالت مایع پیوند هیدروژنی ایجاد نمی‌کند. خاصیت بازی فسفین از آمونیاک خیلی کمتر است. ترکیبات فسفونیوم نظیر PH4Iکه از PH3خشک و HI خشک (هر دو بصورت گاز) ساخته می‌شوند، ناپایدار بوده و در دماهای نسبتا کم یا در محلول‌های آبی تجزیه می‌شوند. ترکیب آلومینیم فسفید هم بعنوان قرص برنج استفاده می شود بر اثر رطوبت ابکافت شده وگاز فسفین تولید میکند که بسیار سمی وکشنده است .مسئله مسمومیت زائران عربستانی در هتلی در مشهد با گاز فسفین منجر به مرگ ۴ نفر شد.
اکسیدهای فسفر
وقتی فسفر سفید در مجاورت مقدار محدودی از هوا بسوزد محصول عمده آن اکسید فسفر ( III ) است. این جسم ماده‌ای بی‌رنگ می‌باشد که در 23.8Cْ ذوب می‌شود. احتراق فسفر در اکسیژن فراوان P4O10 ایجاد میکند که گردی سفید رنگ است. این اکسید میل شدیدی به آب دارد و یک عامل خشک کننده بسیار موثر است. بسیاری از اسیدهای فسفریک از افزایش آب به ایجاد می‌شوند.
اسیدهای فسفر
مهمترین اسید فسفر در حالت اکسایش 5+ ارتو فسفریک اسید است که
به سادگی اسید فسفریک نامیده می‌شود. در صنعت اسید فسفریک را از سنگ فسفات‌دار در
مجاورت اسید سولفوریک تهیه
و یا از واکنش P4O10 اکسید فسفر (V) با
آب ایجاد می‌کنند. این ترکیب جامد بی‌رنگی است که بصورت محلول 85 درصد به فروش می‌رسد.
اسید فسفریک ، اسیدی ضعیف و سه پروتونه است و در اثر خنثی شدن سه نوع نمک از آن مشتق می‌شود.
اسیدهای پلی فسفریک
این اسیدهای فسفریک متراکم بیش از یک P در ساختمان خود دارند. اسید دی فسفریک و اسید تری فسفریک جز
این اسیدها هستند که دارای ساختمان‌های زنجیری از چهار وجهی‌ها هستند.
اسیدهای متا فسفریک
این اسیدها هم اسیدهای فسفریک متراکم هستند. بعضی از متا فسفریک اسیدها
حلقوی‌اند. فسفریک اسیدهای متراکم را می‌توان از آبگیری اسید فسفریک ایجاد کرد.
اسید فسفرو
اسید فسفرو (H3PO3) یک اسید ضعیف دو پروتونی است با اینکه سه اتم هیدروژن دارد ولی یکی از هیدروژن‌ها مستقیما به فسفر وصل شده است و تفکیک نمی‌شود.
اسید هیپو فسفرو
از جوشاندن فسفر سفید با محلول‌های قلیایی تهیه می‌شود و خود اسید را که ماده بلورین بی‌رنگی است، می‌توان از اثر محلول هیپوفسفیت باریم واسید سولفوریک بدست آورد.
